در نقد گردهمایی – چند نکته

در نقد گردهمایی “توسعه مهارت های فردی” – مرداد ۹۶، متمم

چند نکته

برای داشتن تصویری بهتر از آنچه که میخواهم در این جا ترسیم کنم، لطفا پیش از خواندن این نوشته، نوشته پیشین این وبلاگ با عنوان “در ستایش نقد” و هم چنین مقاله مفید دکتر سریع القلم با عنوان “سی ویژگی نقد کردن” را مطالعه فرمایید.

از آنچه نوشته شده است، مشخصا میدانیم که «نقد» چه چیزهایی نیست و تلاش مضاعفی در تدوین این مقاله برای پوشش دادن بخش هایی شده است که “نقد” محسوب می شوند. به اعتقاد نویسنده هیچ نوشته ای نباید خودش را از منظر نقد مصون بدارد و به همین دلیل کلیه مطالب این نوشته در همه بخش های آن صرفا بیانگر نظرات، اندیشه ها، آرا و تجربیات شخصی نویسنده اش می باشد و ممکن است در همه بخش های آن حاوی کژتابی، کج فهمی و مملو از اشتباه باشد. نویسنده ضمن پذیرش حق نقد خواننده، با اعتقاد تردید آمیز به “مرگ مؤلف”، مسئولیت این نوشته در آینده را نمی پذیرد. این نوشته در آینده مورد نقدهای خود نویسنده قرار خواهد گرفت و غیر از آن قابلیت ارجاع به عنوان رفرنس را ندارد.

نقد گردهمایی از چه منظری صورت می پذیرد؟

با آنچه در نوشته پیشین گفته شده است، نقد ناظر بر جنبه های مختلفی میتواند باشد. هر چند نقد سخنرانی ها علاوه بر مجهز بودن به دانش و تسلط بر محتوا، نیازمند درک شرایط ارائه و لمس احساس و درگیری های فکری ارائه دهندگان از زمان ارسال مقالاتشان تا ویرایش های متعدد، موشکافانه و سخت گیرانه دست اندرکاران همایش و به خصوص محمدرضا شعبانعلی گرامی است و بدون احساس شرایطی که به هر حال بر “تصمیم گیری” های ما در هنگام ارائه حتی برای انتخاب واژگان مختلف تأثیر می گذارند، رفتن به وادی نقد اگر نادرست هم نباشد، حداقل بی انصافی است.

در وهله اول باید از شجاعت، پشتکار، اراده و توانمندی ارائه کنندگان نوشت. همین که به دعوت برگزارکنندگان گردهمایی لبیک گفته و توانسته اند حدود دو ماه کار سخت، ویرایش های متعدد و فشار شرایط برگزاری را تحمل نمایند، خود یک ارزش والاست. تجربه نویسنده از برگزاری دو همایش و چندین کارگاه و شرکت در همایش های متعدد در دوره دانشجویی لمس شرایط همایش و درگیری های ذهنی شدید قبل و بعد از آن را کاملا ملموس نموده است. به خصوص که همایش در دوره دانشجویی عمدتا «فرمالیته» و صرفا برای دریافت امتیاز شرکت در همایش صورت می پذیرد و ارائه مقالات و پوسترها و سخنرانی های متعدد ناظر بر جنبه های غیرکاربردی و صرفا آکادمیک یک موضوع است و قرار هم نیست سخنرانی ها به روزترین و کاربردی ترین و دست چین شده ترین مطالبی باشند که قرار باشد از محتوای آموزشی هم پیش تر بیفتند.

بر عکس اکثر محتوای ارائه شده در گردهمایی های مختلف دانشجویی نه تنها «نو» نیست، بلکه تأکیدی دوباره و در بهترین حالت ریویوی مطالبی است که شاید در زمان چاپشان در ینگه دنیا هم آن چنان نو و بدیع و کامل و دقیق و صحیح و به روز هم نبوده اند.

به هر صورت آن چه هم چنان نمیتوان مورد نقد قرار داد، نحوه ارائه، سخنرانی و در کل Context گردهمایی است.

تجربه نویسنده نشان میدهد تیم برگزارکننده حداقل در پایه ای ترین بخش برگزاری گردهمایی اعم از سالن، زمان بندی، پذیرایی و مسائل جانبی هم در داخل و هم در خارج از سالن نه تنها عملکرد قابل قبولی داشته است که میتوان این عملکرد را به عنوان بنچ مارک برای سنجش کیفیت برگزاری سایر همایش ها هم منظور کرد.

از سوی دیگر نقدی که قرار است در این وبلاگ ارائه شود، صرفا میتواند ناظر بر محتوا باشد.

 

این نقد اما میتواند همزمان از دو منظر باشد:

الف) از منظر محتوا، خارج از دید مخاطب

ب) از منظر محتوا، از دید مخاطب

منظور از خارج از دید مخاطب بودن، همنوایی و نزدیک شدن به شرایط شخص ارائه کننده است. مسائلی که بر ارائه شخص سایه می اندازند در برخی موارد رسما ابژکتیو و غیرقابل انکار و تماما تحت اختیار محیط هستند: از نور روی صحنه تا میزان صدا و میکروفن. از این که عمدتا زمانی که روی صحنه مشغول ارائه هستی، عمدتا بیش از چند ردیف اول را نمی بینی یا این که در ردیف های اول هم به غیر از چندین چهره، بقیه عمدتا قابل تشخیص نیستند و در این میان هم باید بر استرس و مسائل فیزیولوژیکی و روانی حضور در جمع غلبه کرد و هم محتوا را آنچنان که باید ارائه کرد. از این منظر است که نویسنده معتقد است، نقد کردن بدون درک دید خارج از مخاطب عمدتا فاقد ارزش است.

از منظر مخاطب اما نقد یعنی بررسی دقیق آنچه از ارائه مستقل از شخص ارائه کننده دریافت می شود. در این حالت باید حتما به چند نکته بسیار مهم دقت داشت.

۱- گردهمایی با هدف «میهمانی» و «گرد هم آمدن دوستانه» برگزار شده است و خروجی آن قرار بود بر گسترش عمق دوستی ها و آشنایی ها و دیدارهای چهره به چهره افرادی باشد که در دنیای دیجیتال آنلاین همواره در کنار یکدیگر روزگار می گذرانند.

۲- محتوای علمی ارائه شده در این گردهمایی جنبه فرعی و هدف ثانویه آن بوده است.

۳- محتوای علمی ارائه شده در طیف بسیار وسیعی از موضوعات ارائه شده است و طبیعتا از منظر مخاطب اگر نتوان با یکی از سخنرانی ها ارتباط برقرار کرد، بهترین و آسان ترین روش برای پیشگیری از ورود محتوای ناخواسته به ذهن، ترک سالن در زمان آن سخنرانی ویژه است.

۴- اساسا مخاطب هوشمند در هر گردهمایی و همایشی، از پیش میداند که برای کدام یک از سخنرانی ها باید وقت و انرژی ذهنی بگذارد و در هنگام کدام سخنرانی ها میتواند سالن را ترک کرده و به ذهنش استراحت بدهد. چنین موردی تقریبا در همه سخنرانی هایی که نویسنده در دوران دانشجویی در آن ها حضور داشته است، دلالت داشته است.

۵- نقد از منظر مخاطب و بدون تلاش برای نزدیک شدن به شرایط ارائه کننده، عمدتا میتواند بر «سلیقه» منطبق باشد و هم چنان که در مقاله بسیار مفید «سی ویژگی نقد کردن» اشاره شده است، نقد ناظر بر جنبه های کاملا علمی و تقریبا تماما «غیر سلیقه ای» جریان دارد و منظور اصلی از نقد کمک به یافتن پاسخ هایی غیر از آن چه یک شخص می تواند (بنا به محدودیت های طبیعی ذهن و زمان انسان) بیابد و کمک برای درک بهتر و همه جانبه تر موضوع است. اقرار به این نکته که ذهن انسان همواره در “تفکر مدلی” و “مدل ذهنی” محدود می شود، موضوع و جان مایه اصلی نقد است. غیر از این اگر نقد ارائه شده به هر صورت نتواند پاسخی متفاوت از آن چه شخص ارائه می کند برای یک موضوع بیابد، از منظر نویسنده فاقد موضوعیت و جامعیت است.

نوشتن نقد آن زمانی باید صورت پذیرد که مطالعات و اندیشه ها و تدبرات همه جانبه و عمیق و دقیقی بر موضوع داشته باشیم و غیر از آن تشخیص مرز بین سلیقه و اندیشه در هنگام ارائه نظر بسیار دشوار و تا حد زیادی ناممکن است.

در نوشته های بعدی سعی می کنیم با هم جنبه هایی از پرسیدن سؤالات جدیدتر و یافتن پاسخ هایی غیر از پاسخ های ارائه شده برای برخی از سخنرانی ها را ارائه کنیم.

از توجه شما متشکرم.

——————————————————————————–

ارغوانم آن جاست

ارغوانم تنهاست

ارغوانم دارد می گرید

چون دل من که چنین خون آلود

هر دم از دیده فرو می ریزد.